Wat is hoogbegaafdheid?
In 2007 is er een positieve omschrijving van hoogbegaafdheid met de nadruk op de zijnskenmerken gekomen. Twintig experts op het gebied van hoogbegaafdheid hebben die positieve omschrijving van hoogbegaafdheid neergezet ; het Delphi-model hoogbegaafdheid. Er is een heel proces aan vooraf gegaan totdat ze tot deze eensluidende omschrijving kwamen:
Een hoogbegaafde is een snelle en slimme denker, die complexe zaken aankan. Autonoom, nieuwsgierig en gedreven van aard. Een sensitief en emotioneel mens, intens levend. Hij of zij schept plezier in creëren.
Hoogbegaafd ben je vanaf je geboorte
Er is een grote erfelijke component mee gemoeid. Dat houdt in de praktijk in dat veel hoogbegaafde kinderen ook hoogbegaafde ouders en/of broertjes en zusjes hebben. Het is echter niet altijd zo. Hoogbegaafde kinderen zijn al vanaf hun geboorte anders in hun reacties en ontwikkeling. Rondom het derde levensjaar is het mogelijk om door een gespecialiseerde psycholoog/orthopedagoog een ontwikkelingsvoorsprong te laten vaststellen via een onderzoek.
Rondom het zevende levensjaar kan het IQ worden vastgesteld, hoewel deze op dat moment nog wel in ontwikkeling is. Het IQ is een gangbare maat om de intelligentie te meten. Het geeft aan hoe het kind scoort op een intelligentietest, vergeleken met het deel van de bevolking van dezelfde leeftijd. Het is echter geen “hard bewijs” voor de aanwezigheid (of afwezigheid) van hoogbegaafdheid.
Zoals de omschrijving van hoogbegaafdheid met daarbij de zijnskenmerken al laat zien, gaat het niet alleen om dat hoge IQ. De ontwikkeling van het hoogbegaafde kind verloopt anders dan bij andere kinderen. Hoogbegaafde kinderen ervaren vaak al vroeg dat ze anders zijn dan leeftijdsgenootjes. Ze kunnen zich niet herkennen in andere kinderen. Dit kan belemmerend werken bij de ontwikkeling van een positief zelfbeeld.
Afstemming in onderwijs
Het reguliere onderwijs is vaak nog niet afgestemd op het leren en zijn van hoogbegaafde kinderen. Veel scholen erkennen dit wel als probleem, maar hebben helaas niet de middelen en de specifieke kennis om het probleem aan te pakken. Zowel kinderen als volwassenen worden belemmerd in hun ontwikkeling als er remmende factoren zijn.
Hierdoor ontstaat een bore-out, burn-out of lichamelijke klachten. Voor ouders is het meestal niet belangrijk dat hun kind met uitzonderlijk prestaties opvalt. Voor de kinderen zelf kan het erg verwarrend zijn dat je weet wat je kan en wie je bent, maar het niet op school kunt laten zien. Door een goede begeleiding leren kinderen hoogbegaafdheid en de daaraan gekoppelde sensitiviteit integreren in hun leven.
Theorie van Dabrowski
De hoge sensitiviteit waarvan wordt gesproken in het Delphi model, wordt op een andere wijze ook genoemd in de Positieve Desintegratie Theorie van Dabrowski (1966).
Deze theorie gaat uit van een persoonlijkheidsontwikkeling opgebouwd in niveaus. Bij het eerste niveau staat het individu zelf centraal en van daaruit het vervullen van persoonlijke behoeften en wensen. In de hogere niveaus spelen moreel besef, levensbeschouwing en spiritualiteit steeds meer een rol. De hoogste niveaus worden bereikt door een relatief kleine groep mensen.
Deze mensen kenmerken zich door een sterke innerlijke kracht om zich te ontwikkelen en hooggevoeligheid op lichamelijk, zintuiglijk, intellectueel, beeldend en/of emotioneel gebied.
Het gaat er uiteindelijk om dat het kind zich zo door het leven kan bewegen dat het een gelukkig hoogbegaafd en sensitief kind is. Dat is dan ook het doel van advies en begeleidingsbureau GelukkigHB en van alle GelukkigHB begeleiders.
Meer over de overexitabilities (superstimulatieven) vindt je op de website www.positivedesintergatie.nl
